Met het voormalige gevangeniseiland Oostereiland heeft Hoorn een geweldige toeristische trekpleister.
Een cultureel centrum en een zeer fraaie woonlocatie ineen.
Er is veel te beleven. Oostereiland bruist van het leven en is voor iedereen toegankelijk.
Jong en oud uit alle windstreken genieten er van goede films, een hapje of drankje in de Brasserie, een bezoek aan het Museum van de Twintigste Eeuw of zelfs een overnachting in een voormalige gevangeniscel met een prachtig uitzicht over de havens van Hoorn.
Geschiedenis van het Oostereiland
Zo’n vier eeuwen geleden was Oostereiland het eerste aangelegde eiland in open zee. De eerste bebouwing waren pakhuizen voor koopman Schuyt, waardoor het ook wel Schuyteseiland is genoemd. Schuyt ging in 1677 failliet. Aan het eind van de gouden eeuw was het de bakermat van de VOC-rederijen.
Vanaf ca. 1690 dienden de gebouwen als onderkomen van de admiraliteit (voorloper marine). Die heeft er magazijnen, kantoren, werkplaatsen en scheepswerven gebouwd voor de 32 in de Grashaven gelegen oorlogsschepen. Toen de admiraliteit in 1795 is opgeheven door de Franse bezetter is het gebouw een tijd als kazerne gebruikt om vanaf 1817 als bedelaarshuis te fungeren voor zo’n 1.000 bedelaars uit heel noordelijk Nederland.
Dan weer wel en dan weer niet gevangenis
In 1828 werd het bedelaarswerkhuis opgeheven. De koning besloot er een huis van correctie te vestigen (feitelijk een gevangenis voor lichtgestraften). Het monumentale gebouw van J.F. Metzelaar met markante rode kappen werd in 1873 opgeleverd. Hierin werden de gedetineerden in afzonderlijke alkoven ’s nachts ingesloten. In andere gebouwen kwamen werkplaatsen als een weverij, kleer-, borstel-, schoenmakerij enz.
Van 1886 tot 1933 werd Oostereiland een Rijkswerkinrichting (in feite nog steeds een gevangenis). Het verplichte werk bestond voor een groot deel uit het sorteren van krenten. Hieruit is in de volksmond de naam “Krententuin” ontstaan.
Tot WOII zaten er verschillende verenigingen in het gebouw en in de oorlog werd het gebruikt voor staatsgevaarlijke Nederlanders en vreemdelingen. Aan het einde van de oorlog veroorzaakte een bominslag op de binnenplaats grote schade. Na de oorlog kwamen er 500 mensen die verdacht werden van samenwerking met de Duitsers. Daarna werd het weer een gevangenis.
In 1987 werd het een plek voor uitgeprocedeerde asielzoekers. Van 1992-1999 gevangenis voor kortgestraften, waarna het tot 15 december 2002 weer dienst deed voor asielzoekers.
Op 30 oktober 2007 is het leegstaande gevangeniscomplex gekocht door de gemeente.Vanaf 2009 tot halverwege 2012 vindt de restauratie en herinrichting van het eiland plaats. Samen met stadsbewoners werd een combinatie bedacht van cultuur, wonen, werken en toerisme.
Het hoekgebouw bij de entree van het Oostereiland, het Toeristisch Informatie Punt is het startpunt voor groepsarrangementen, stadswandelingen, vaartochten, scootertochten.
Wonen geschiedt in de innovatieve appartementen met KWO (koude- warmte opslag). Goed voor mileu én portemonnee. Besparing: zo’n 45% energiekosten en 35% minder CO2-uitstoot.
Verder vindt u er Cinema Oostereiland met 3 filmzalen. Hotel Brasserie Oostereiland voor een overnachting in een voormalige gevangeniscel, het museum van de 20ste eeuw en het Centrum varend erfgoed.
Halve Maen
April 2015 begon de overtocht vanuit de VS naar Nederland van het VOC-museumschip ‘Halve Maen’ en op 23 mei 2012 vond het feestelijk onthaal plaats in de haven van Hoorn. Een bruikleenovereenkomst voor 5 jaar tussen het New Netherland Museum en het Westfries Museum. De Halve Maen is het enige zeilende 17e eeuwse VOC-schip in Nederland. Inmiddels ligt de Halve Maen in Volendam.
