De Westerkerk of Sint Gommaruskerk
Vanuit de Compagnieshaven door het Staverse poortje rechtdoor over deze brug
UNESCO Monumentenlijst
De Westerkerk is 30 meter breed, 70 meter lang en inwendig 17 meter hoog. In de kerk, waarvan het karakter behouden is gebleven, vinden we de volgende bezienswaardige onderdelen: het koorhek (1547), de preekstoel (1566), het orgel (1549) en de librije (16e en 17e eeuw). Ook de zerkenvloer is nog origineel. De kerk staat op Unesco lijst bij de ‘top 100′ van de Nederlandse monumenten.
In de 20e eeuw was men het niet eens over het bouwjaar. In 2000 heeft een onderzoek plaatsgevonden naar de jaarringen van het gebruikte hout. Men heeft vastgesteld dat de bouw rond 1470 moet hebben plaatsgevonden. Het klokhuis is op basis van een dergelijk onderzoek ouder dan 1519.
Westerkerk gebouwd in fasen
De Westerkerk is in drie fasen gebouwd. Dat is zichtbaar aan de afstanden tussen de pilaren. Bouwfasen één en twee dateren uit 1470/1480 respectievelijk 1490. Het jongste kaphout dateert van 1516. De Westertoren (1519) moet direct na de bouw van de kerk zijn gebouwd.
Aanbouwen: Doopkapel, Kosterswoning, Kerkhofomheining, toegangshek, 4 portalen. De portalen: De as van de kerk ligt op de heilige oost-westlijn. Het westportaal was de oorspronkelijke toegang tot de kerk. Nu bevindt zich aan iedere kant van de kerk een toegangsportaal, deze drie werden in de 16e en 17e eeuw aangebouwd.
De vloer bestaat uit grafzerken waaronder 1600 graven liggen. Er is weinig van over wegens de napoleontische tijd zonder wapens en titels. De oudste steen dateert uit 1460. Het houten koorhek werd in de 16e eeuw gemaakt in de vroeg-renaissancistische stijl. Het wapen van keizer Karel V staat aan de oostkant.
De orgelkas uit 1547 is in 2010/11 gerestaureerd. Oorspronkelijk gebouwd door Hendrik Niehoff. Tussen 1679 en 1683 omgebouwd en in 1837 weer aangepast.
De preekstoel met trap en klankbord is uit 1568. Op de zijpanelen staan de vier evangelisten, in het midden Johannes de Doper. Op het achterpaneel staat Mozes, die de tafelen met de tien geboden vasthoudt.
Rond 1700 werd het goudleren behang van de kerkenraadskamer gemaakt naar een patroon van Daniël Marot (zelfde als in Huis ten Bosch). Bij de restauratie in de jaren vijftig is het op linnen geplakt, het linnen en het leer trokken ongelijk en het begon te scheuren. In 2001 heeft de restauratie € 65.000 gekost. De 27 stoelen met leren bekleding moeten nog worden gerestaureerd.
De kerkenraadskamer wordt soms verhuurd voor kleine bijeenkomsten.
Tegenwoordig is het gebouw in beheer bij de Stichting Westerkerk en wordt gebruikt als cultureel centrum. Er worden tentoonstellingen gehouden. Jaarlijks is er in het 1e weekend van april een lentefair en in november een winterfair. Voor kerkdiensten was het gebouw de laatste jaren vrijwel alleen in gebruik op kerstavond.
Friese Klokkenstoel uit 1519
Deze met hout omklede Friese klokkenstoel is 20 meter hoog en dateert uit 1519. De toren is in 1609 verhoogd in verband met plaatsing van het uurwerk.
De binnenkant is gemaakt van afgekeurde scheepsmasten. Om de buitenkant is in 1877 een witgeschilderde, houten betimmering gemaakt waardoor niet opvalt dat het klokhuis scheef staat. Het klokhuis deed ook dienst om brandslangen te drogen.
In het klokhuis hangen twee klokken. Het uurwerk is afkomstig van de Zuidertoren en dateert uit 1524. Het werd in 1603 in het klokhuis geplaatst dat in 1609 werd verhoogd en van wijzerplaten voorzien.
In 1754 werd het uurwerk omgebouwd tot een slingeruurwerk met ankergang. Tot 1754 was er een waag of foliot boven het uurwerk waardoor dit niet zuiver genoeg op tijd liep. In de zeventiger jaren probeerde de koster van de Westerkerk het uurwerk weer op gang te krijgen. Uiteindelijk werd het tussen 1990 en 1993 grondig gerestaureerd door de stichting tot behoud van het torenuurwerk en daarbij via een radiosignaal aangesloten op de atoomklok in Frankfurt zodat het altijd de juiste tijd aangeeft.
Van dit type staan er in Nederland nog drie waaronder één in Sneek.
Bekijk onze zeilboten huren